Tradycje śląskie. Śląska gwara i śląski strój - propozycje aktywności w ramach zdalnego nauczania

Po strojnej galandzie

  Poznasz śląską pannę.
 Bruclik dla chłopaka,
 Znać po nim Ślązaka!

Tematyka tygodniowa: „Moje miasto, mój region”
Temat dnia:  „Tradycje śląskie - gwara i strój”; wtorek, 05.05.2020 r.

Propozycje aktywności:

1. "Kaczuchy"- zabawa ruchowo-naśladowcza do piosenki.

2. "Karlik i Karolinka"- teatrzyk kukiełek.

Rodzicu, wydrukuj obrazki z postaciami Karlika i Karolinki. Wytnij je i przyklej do słomki lub drewnianego patyczka.

Jeśli nie masz możliwości wydrukowania, po prostu wyświetl zdjęcie podczas wcielania się w te postaci.

Rodzicu - manipuluj kukiełką Karolinki a później Karlika przed dzieckiem i podłuż po nie głosy, które wypowiadają poniższe zdania.

"Witejcie dzieci. Jo je szwarno dziołcha – nazywom się Karolinka.
Mieszkom jo w takim miejscu co nazywo się Ślunsk. Jo bardzo lubia się stroić i przesto oblykom taki paradny stroj.
Mom kiecka , fajno bluzka, zapaska. A na karku wiyszom kieta"
- rodzic prezentuje te elementy stroju na kukiełce/obrazku.

"A jo je szwarny synek Karlik. Tyż mieszkom na Ślunsku. Jak nie musza robić to zakładom też taki paradny stroj.
Oblykom tako fajno koszula, na karku zawionzuja jedbowka i oblykom bruclik"
- rodzic prezentuje również te elementy stroju.

3. „Ślunsko godka”- zabawa słowna.

Po prezentacji strojów, rodzic tłumaczy dziecku, że Karlik i Karolinka mówili w gwarze śląskiej, czyli w odmiennej formie języka polskiego, charakterystycznej dla naszego pokoju- regionu, Śląska. Wyjaśnia także dziecku, niezrozumiałe słowa i zwroty.

Szwarno dziołcha – ładna dziewczyna
Gryfny synek – ładny chłopiec
Oblykać- ubierać
Paradny - odświętny
Kiecka- spódnica
Kieta - łańcuszek, korale
Galanda- wianek ze sztucznych kwiatów
Gruba- kopalnia
Galoty- spodnie
Bruclik- kamizelka
Mycka- czapka

4. Autoprezentacja dzieci w gwarze śląskiej.

Rodzic dokonuje autoprezentacji w gwarze śląskiej, po czym dziecko próbuje zrobić to samo.
,,Jeżech szwarny synek i nazywom się ...."
"Jeżech szawrno dziołcha i nazywom się..."

5. „Poszła Karolinka”- improwizacja ruchowa do piosenki.

Rodzice proszą do tańca dzieci - w parach tańczą wg własnej inwencji do muzyki.

6. „Poszła Karolinka do Gogolina”- nauka I i II zwrotki śląskiej pieśni ludowej.

Poszła Karolinka do Gogolina
Poszła Karolinka do Gogolina
A Karliczek za nią, a Karliczek za nią
Z flaszeczką wina.
A Karliczek za nią, a Karliczek za nią
Z flaszeczką wina.

Szła do Gogolina przed sie patrzała
Szła do Gogolina przed sie patrzała
ani sie na swego
synka szykownego
nie obejrzała. (2x)

Prowadźże mnie, dróżko, hen, w daleki świat
Prowadźże mnie, dróżko, hen, w daleki świat
znajdę tam inkszygo
syneczka miłego
co mi bydzie rad. (2x)

Nie goń mnie Karliczku, czego po mnie chcesz?
Nie goń mnie Karliczku, czego po mnie chcesz?
Jam ci już pedziała,
nie byda cie chciała,
som to przeca wiesz. (2x)

7. "Stroje śląskie"- gry i zabawy on-line

"Ubierz Tosię i Bartka"

Na dole strony znajdują się pliki PDF do wydrukowania, wycięcia i ubierania papierowych laleczek.

"Memo ze strojem śląskim"

8. "Ciekawostki regionalne" 

9. "Literatura dziecięca po śląsku"- zapoznanie z gwarową wersją popularnych utworów literackich dla dzieci.

"Leń" Jana Brzechwy 

"Lokomotywa" Juliana Tuwima 

"Czerwony Kapturek" 

10. "Bajka na dobranoc" -  słuchanie wiersza "Pan Hilary" Juliana Tuwima w gwarze śląskiej (opracowanie: Marek Szołtysek).

Loto, tyro pan Hilary,
do dekla mu piere
Bo kajś ten boroczek posioł swoi brele.
Szuko w galotach, kabot obmacuje,
Przewraco szczewiki, psińco znajduje.
Bajzel w szranku i w byfyju Tera leci do antryju.
"Kurde" - woła - "kurde bele!
Ktoś mi rombnoł moi brele!"
Wywraco leżanka i pod nią filuje,
Borok sie wnerwio, gnatow już nie czuje.
Sztucho w kachloku, kopie w kredynsie,
Glaca spocona, caly się trzynsie.
Pieroński brele na amyn kajś wcisnyło
Za oknym już downo blank sie sciymniło.
Do zrzadla oroz zaglondo Hilary
- Aż mu po puklu przefurgły ciary.
Spoziyro na kichol, po łepie sie puko,
Bo znejdly sie brele - te, co tak ich szukoł.
Czy to ni ma gańba?
- Powiydzcie sami,
Mieć brele na nosie a szukać pod ryczkami. 

Udanej zabawy <3

***
Post powstał w ramach cyklu:

Drodzy rodzice,
Zdajemy sobie sprawę, że większość z Państwa pracuje, macie Państwo także swoje domowe obowiązki,
dlatego też powyżej znajdują się jedynie propozycje, które możecie realizować w całości bądź wybiórczo.
Możecie Państwo także całkowicie z nich zrezygnować według własnego pomysłu zorganizować zabawy w proponowanych kręgach tematycznych.
Chcemy być dla Państwa wsparciem, a nie dodatkowo Państwa obciążać.
Dlatego z proponowanych aktywności wybierzecie Państwo to, co uznacie za stosowne.
Życzymy cudownych chwil spędzonych na nauce i zabawie ze swoimi pociechami
z utęsknieniem czekam na powrót do przedszkola!